Chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng (DVMTR) được chính thức triển khai thực hiện ở Việt Nam từ năm 2011 được quy định tại Nghị định số 99/2010/NĐ-CP ngày 24/9/2010 của Chính phủ. Đến nay, chính sách đã được luật hóa trong Luật lâm nghiệp và đang được triển khai thực hiện theo Nghị định 156/2018/NĐ-CP ngày 16/11/2018 của Chính phủ về việc quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Lâm nghiệp. Có thể nói đây là một chính sách quan trọng, đột phá của ngành Lâm nghiệp trong huy động các nguồn lực ngoài ngân sách, nguồn vốn xã hội cho công tác bảo vệ và phát triển rừng, góp phần ổn định đời sống của chủ rừng, người dân, cộng đồng tham gia quản lý và bảo vệ rừng.

Năm 2010, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 99/2010/NĐ-CP về chính sách chi trả DVMTR. Trong đó, quy định các loại hình thuộc đối tượng phải chi trả như: Các cơ sở sản xuất thủy điện; Các cơ sở sản xuất và cung ứng nước sạch; Các tổ chức, cá nhân kinh doanh dịch vụ du lịch có hưởng lợi từ dịch vụ môi trường rừng, phải thực hiện chính sách chi trả DVMTR bằng hình thức chi trả gián tiếp thông qua Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng. Hiện nay, chi trả DVMTR được quy định tại Luật Lâm nghiệp năm 2017; hướng dẫn chi tiết tại Nghị định số 156/2017/NĐ-CP ngày 16/11/2018 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Lâm nghiệp. Trong đó, đối với loại hình tổ chức, cá nhân kinh doanh dịch vụ du lịch có hưởng lợi từ dịch vụ môi trường rừng phải thực hiện chi trả từ gián tiếp sang chi trả trực tiếp.

Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Đồng Nai (Quỹ tỉnh) trong hơn 10 năm thành lập, đã thực hiện ký kết được 85 hợp đồng ủy thác và thu về khoảng 50 tỷ đồng trên năm tiền DVMTR. Tại Đồng Nai đối với loại hình kinh doanh du lịch có hưởng lợi từ DVMTR, đã thực hiện với 03 tổ chức, gồm: Trung tâm du lịch sinh thái và giáo dục môi trường thuộc VQG Cát Tiên; Trung tâm Sinh thái Văn hóa - Lịch sử chiến khu Đ thuộc Khu BTTN-VH Đồng Nai và Khu du lịch sinh thái Thác Mai thuộc Ban quản lý rừng phòng hộ Tân Phú. Với mức chi trả tiền DVMTR tối thiểu bằng 1% trên tổng doanh thu, số tiền DVMTR thu được qua các năm khoảng 668 triệu đồng. Năm 2021, Chủ tịch UBND tỉnh ký và ban hành Quyết định 919/QĐ-UBND về việc phê duyệt kết quả rà soát, điều chỉnh, bổ sung Đề án chi trả DVMTR tỉnh Đồng Nai. Trong đó, bổ sung 02 tổ chức là Khu du lịch cáp treo Núi Chứa Chan và Khu du lịch Đảo Ó - Đồng Trường thuộc đối tượng kinh doanh dịch vụ du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí có sử dụng DVMTR.

Ngoài những mặt tích cực nói trên, việc một số loại hình từ hình thức chi trả gián tiếp sang chi trả trực tiếp đã và đang gặp những khó khăn nhất định. Những hợp đồng chi trả trực tiếp đã được Quỹ tỉnh ký kết và bàn giao lại cho các đơn vị cung ứng, đến nay các bên vẫn thực hiện tốt nội dung trong hợp đồng. Đối với các tổ chức mới được bổ sung tại Quyết định 919/QĐ-UBND, đến nay các bên vẫn chưa thống nhất nội dung của hợp đồng và triển khai thực hiện chính sách theo đúng quy định. Trong thời gian qua, Quỹ tỉnh đã phối hợp cùng với Khu bảo tồn Thiên nhiên - Văn hóa Đồng Nai, Trung tâm Văn hóa Thông tin và Thể thao huyện Xuân Lộc cùng với các bên có liên quan có những buổi làm việc và hướng dẫn cho các bên. Để chính sách chi trả DVMTR thực hiện tốt, cần sự quan tâm, phối hợp của chính quyền địa phương các cấp; tinh thần trách nhiệm của lãnh đạo các đơn vị cung ứng, sử dụng DVMTR là những yếu tố hết sức quan trọng trong việc thực hiện chính sách chi trả DVMTR để đạt hiệu quả cao.

Việc chi trả tiền DVMTR đã giúp các chủ rừng có kinh phí để triển khai công tác bảo vệ rừng; các chủ rừng và các hộ nhận khoán rừng có thêm thu nhập cải thiện đời sống. Bằng việc áp dụng có hiệu quả chính sách chi trả DVMTR góp phần bảo vệ, phát triển và quản lý rừng tốt hơn.

Để nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách chi trả DVMTR thời gian tới, các địa phương cần tiếp tục tập trung bảo vệ và phát triển vững chắc diện tích rừng hiện có, gắn với nâng cao giá trị của DVMTR. Quỹ tỉnh tiếp tục rà soát, mở rộng đối tượng thu, tăng nguồn thu để phát huy hiệu quả chủ trương xã hội hóa công tác bảo vệ rừng. Từ đó, nâng cao nguồn thu cho các đơn vị cung ứng và thu nhập cho các hộ dân bảo vệ rừng, tạo động lực để bảo vệ và phát triển rừng bền vững.