​Đồng Nai đã xây dựng được 6 khu dân cư kiểu mẫu và có 11 khu dân cư đang trong quá trình thẩm định, công nhận đạt chuẩn khu dân cư kiểu mẫu năm 2021. Tỉnh đang tiếp tục đẩy mạnh chương trình xây dựng các khu dân cư kiểu mẫu gắn với mục tiêu xây dựng nông thôn mới (NTM) nâng cao.

Tuy nhiên hiện bộ tiêu chuẩn cho khu dân cư kiểu mẫu vẫn chưa được ban hành. Từ thực tế triển khai, các sở, ngành cấp tỉnh và các địa phương vừa thực hiện vừa đóng góp để xây dựng, hoàn chỉnh bộ tiêu chuẩn cho khu dân cư kiểu mẫu.

Từ giữa năm 2019, Đồng Nai đã ban hành Bộ tiêu chí khu dân cư kiểu mẫu tạm thời. Bộ Tiêu chí tạm thời này về cơ bản đã nêu rõ những tiêu chí về môi trường, cảnh quan, tỷ lệ hộ dân sử dụng nước sạch, các hộ dân thực hiện 3 sạch là sạch nhà, sạch bếp, sạch ngõ...Căn cứ trên Bộ tiêu chí tạm thời, Đồng Nai đã đánh giá và công nhận được nhiều khu dân cư kiểu mẫu để làm cơ sở tiếp tục nhân rộng trong thời gian tới gắn với mục tiêu xây dựng NTM nâng cao.

Ông Nguyễn Văn Thanh, người làm công tác mặt trận của ấp Nam Sơn thuộc xã Quang Trung, H.Thống Nhất chia sẻ, ấp đang trong giai đoạn chờ thẩm định, đạt khu dân cư kiểu mẫu trong năm 2021. Từ khi xây dựng khu dân cư kiểu mẫu, ở đây đã có sự đổi thay rất nhiều, nhất là các tiêu chí sáng, xanh, sạch, đẹp. Các tiêu chí điện thắp sáng, trồng cây xanh đã được người dân thực hiện rất sớm, từ cả chục năm trước. Người dân đã có ý thức góp phần vào sự sáng, xanh, sạch đẹp của khu dân cư. Khu dân cư cũng đã xây dựng được quy ước chung để các hộ gia đình cùng thực hiện.

Ông Nguyễn Đình Cương, phó chủ tịch UBND H.Thống Nhất cho biết, xây dựng các khu dân cư kiểu mẫu trên địa bàn huyện gắn với mục tiêu xây dựng H.Thống Nhất đạt chuẩn huyện NTM nâng cao vào năm 2024. Từ xây dựng NTM nâng cao đến các khu dân cư kiểu mẫu, chủ thể thực hiện và được thụ hưởng đều là người dân. Địa phương rất quan tâm việc rà soát, tự đánh giá các khu dân cư kiểu mẫu về cơ bản đều đạt tuy nhiên các chỉ tiêu bắt buộc về thoát nước, thực hiện phân loại rác tại nguồn, mảng sáng, sự sạch, đẹp cảnh quan…còn phải tiếp tục được thực hiện tốt hơn. Mục tiêu xây dựng được khu dân cư kiểu mẫu làm chuẩn cho các khu dân cư khác trên địa bàn huyện. Địa phương có mời Hội Kiến trúc sư tỉnh cùng tham gia định hình, định hướng về phát triển nông thôn và đô thị trên tinh thần có quy hoạch cụ thể. Ở đây, địa phương xác định quy hoạch là tiền đề, cơ sở rất quan trọng có tính dài hạn.

Năm 2022, các địa phương trên địa bàn tỉnh dự kiến đăng ký thực hiện thêm14-15 khu dân cư kiểu mẫu. Tuy đặt ra mục tiêu tăng nhanh về số lượng khu dân cư kiểu mẫu trong thời gian tới nhưng các địa phương của tỉnh không chạy theo thành tích mà đi vào chất lượng.

Phó giám đốc Sở NN-PTNT, Phó chánh Văn phòng điều phối chương trình NTM tỉnh, ông Lê Văn Gọi đánh giá, trong thực tế thẩm định, đánh giá các khu dân cư kiểu mẫu năm 2021 từ sản xuất, tỉ lệ hộ nghèo, văn hóa, quy hoạch hạ tầng… căn bản đều đạt. Thực tế, các khu dân cư kiểu mẫu cơ bản đã rõ nét, nổi bật hơn hẳn những khu vực khác. Hạ tầng được đầu tư bài bản, người dân đã thực hiện tốt 3 sạch, sạch nhà, sạch bếp, sạch ngõ…Kết quả thực hiện cũng cho thấy, các địa phương đang có 2 cách làm nhưng nếu chính quyền làm thì chỉ sạch đường, sạch ngõ nhưng sạch nhà chưa đạt. Nơi nào người dân tích cực tham gia thì mới tạo ra bức tranh chung hoàn chỉnh sạch, đẹp. Ví dụ, chỉ khi người dân tự mua cây, mua hoa trồng thì họ mới chăm chút, quan tâm chăm sóc còn đoàn thể chỉ làm theo mùa vụ. Trong xây dựng các khu dân cư kiểu mẫu, vai trò Nhà nước chỉ hướng dẫn, đôn đốc, người dân làm mới bền vững, hiệu quả. Chính vì vậy, các khu dân cư kiểu mẫu nên xây dựng các quy ước, hương ước và kết quả thực hiện được cả cộng đồng cùng giám sát, thực hiện từ những vấn đề nhỏ nhặt như không xả rác, không hút thuốc nơi công cộng… “Bộ tiêu chí khu dân cư kiểu mẫu tạm thời sẽ tiếp tục được hoàn thiện trên cơ sở thực tế thực hiện và đóng góp của các địa phương, sở ngành liên quan” – ông Gọi nói.

Tham gia vào quá trình khảo sát, đánh giá về các khu dân cư kiểu mẫu trên địa bàn tỉnh, KTS Lý Thành Phương, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Đồng Nai góp ý, khi xây dựng khu dân cư kiểu mẫu, chủ thể thực hiện phải là người dân, Nhà nước chỉ có vai trò hướng dẫn, những gì đầu tư cũng phải phục vụ sát với nhu cầu người dân. Hội Kiến trúc sư Việt Nam nói chung, Hội Kiến trúc sư Đồng Nai nói riêng đều quan tâm tìm hiểu, nghiên cứu để tham gia đề xuất vào định hướng phát triển các khu dân cư kiểu mẫu. Trên cơ sở đi thực tế các khu dân cư kiểu mẫu tại Đồng Nai, ý kiến đóng góp của các địa phương, quan điểm của Hội Kiến trúc sư tỉnh, để có đánh giá chính xác, phù hợp phải đánh giá trên cơ sở khoa học, phù hợp với thực tế từng địa phương. Nhưng sự tự nguyện, phần đóng góp của người dân là chủ yếu, họ phải thực sự là chủ thể trong xây dựng khu dân cư kiểu mẫu. Hội Kiến trúc sư tỉnh sẽ đồng hành, tham gia hỗ trợ cho các địa phương trên quan điểm phải căn cứ trên cơ sở khoa học, xuất phát từ nhu cầu và tình hình thực tế. Trong định hướng sắp tới, các địa phương cần quan tâm đầu tư thêm công viên, khu thể thao gắn kết với không gian tín ngưỡng hiện có để vừa sử dụng hiệu quả hơn không gian công cộng vừa tạo sự gắn kết giữa quá khứ và hiện tại.