Ngày 06/12/2019, tại Thành phố Hồ Chí Minh, Bộ Nông nghiệp và PTNT tổ chức hội thảo nhằm tham vấn đánh giá các chính sách đất nông nghiệp trong thực tiễn và đề xuất điều chỉnh nội dung các chính sách và giải pháp liên quan đến tích tụ và tập trung đất trong nông nghiệp thời gian tới.
Tham dự hội thảo có đại diện các Sở Nông nghiệp và PTNT, Sở Tài nguyên môi trường các tỉnh phía nam; các viện, trường; các nhà khoa học có quan tâm đến lĩnh vực đất đai và một số doanh nghiệp sản xuất kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp.
Tại hội thảo đã có nhiều báo cáo đánh giá về kết quả điều tra, khảo sát về thực trạng áp dụng các quy định và chính sách cho tích tụ và tập trung đất nông nghiệp; qua kết quả kháo sát rút ra những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện tại các địa phương trong cả nước; đồng thời đề xuất các nội dung điều chỉnh, bổ sung các chính sách và giải pháp liên quan đến tích tụ và tập trung đất trong nông nghiệp thời gian tới.
Hội thảo đã dành được sự quan tâm thảo luận của nhiều đại biểu, trong đó tập trung vào các khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn của các địa phương, đó là:
- Để thuê, mượn quyền sử dụng đất thì phải thỏa thuận với quá nhiều hộ nông dân, dẫn đến khó đồng thuận mức giá chung, tốn quá nhiều thời gian, công sức; thời gian thuê thường dưới 5 năm nên khó khăn cho kế hoạch và đầu tư lâu dài; đất thuê hàng năm không được dùng thế chấp vay tín dụng; sau thời hạn thuê đất phải khôi phục hiện trạng…
- Việc góp vốn bằng quyền sử dụng đất còn mang tính hình thức, thực chất là góp đất; thời gian góp thường có giới hạn; việc định giá đất chưa sát với thị trường nên cổ phần từ quyền sử dụng đất không phản ánh đúng mức góp của thành viên; không được sử dụng quyền sử dụng đất đã góp vốn như một tài sản để thế chấp.
- Việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất thực tế chưa nhiều do khó khăn đạt đồng thuận về giá chuyển nhượng; mức diện tích tối đa được chuyển nhượng thấp, có giới hạn; đối tượng được nhận chuyển nhượng còn hạn chế….
Từ những khó khăn và vướng mắc trong thực tế nêu trên, hội thảo đã tập trung thảo luận một số đề xuất sửa đổi Luật đất đai 2103 và các Nghị định có liên quan đến tích tụ và tập trung đất nông nghiệp; những nội dung chính trong thảo luận đó là:
- Nới rộng mức nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất trồng cây hàng năm, đất nuôi trồng thủy sản và đất trồng cây lâu năm.
- Phân loại chi tiết “ đất nông nghiệp khác” nhằm quy định cụ thể thành đất chăn nuôi tập trung, đất làm dịch vụ nông nghiệp và đất sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, sẽ thuận lợi và phù trong đầu tư phát triển sản xuất.
- Mở rộng đối tượng nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp. Bổ sung đối tượng doanh nghiệp cùng tham gia vào quá trình dồn điền đổi thửa.
- Bổ sung quy định về diện tích thửa đất nông nghiệp tối thiểu được tách thửa phù hợp điều kiện, tập quán và nhu cầu tích tụ, tập trung đất nông nghiệp từng địa phương.
- Cho phép được thế chấp bằng giá trị thuê đất để vay vốn phục vụ sản xuất nông nghiệp.
- Nới lỏng quy định về các điều kiện chuyển đổi mục đích sử dụng đất ( đất trồng lúa sang trồng cây hàng năm và nuôi trồng thủy sản)
- Điều chỉnh phương pháp định gía đất; sũa đổi quy định khung gía đất ( Nghị định 104/2014/NĐ-CP) vì không sát với thực tế tùng địa phương. Điều chỉnh phân vùng kinh tế, loại đô thị để định giá đất cho phù hợp thực tế .
- Hỗ trợ đáo tạo nghề, chuyển đổi việc làm, tạo vốn cho hộ nông dân sau khi chuyển nhượng quyền sử dụng đất; đơn giản hóa thủ tục, tạo điều kiện chuyển nhượng giữa hộ nông dân và doanh nghiệp dễ dàng; Cho phép doanh nghiệp được sử dụng một phần diện tích nhất định để xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp ( như kho chức sản phẩm; thuốc, phân bón, dụng cụ sản xuất…)
- Xây dựng cơ chế Hợp tác xã đúng ra thuê ruộng của hộ dân sau đó cho doanh nghiệp thuê lại; xây dựng khung pháp lý để bảo lãnh tín dụng dựa trên tài sản trên đất.
Đánh giá chung hội thảo đã đề cập những vấn đề từ thực tiễn trong quá trình tích tụ và tập trung đất nông nghiệp, trong đó có những rào cản do các quy định từ Luật đất đai và các Nghị định đang áp dụng; từ đó các đại biểu tham dự hội thảo đã có tiếng nói chung cần phải nhanh chóng sũa đổi và điều chỉnh những nội dung bất cập nêu trên.
Theo Ban tổ chức hội thảo, nội dung trên tiếp tục lấy ý kiến của các chuyên gia, các nhà quản lý, các doanh nghiệp và nhất là từ các hộ nông dân để tổng hợp và có văn bản báo cáo đề xuất Chính phủ sớm tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện thuận lợi cho tích tụ và tập trung đất phục vụ nền sản xuất nông nghiệp hàng hóa lớn, công nghệ cao trong thời gian tới.
Nguyễn Hữu Danh