​Xây dựng nông thôn mới cũng như một quy luật tất yếu của sự vận động phát triển của vật chất, để nông thôn mới phát triển ngày càng đáp ứng yêu cầu cuộc sống của người dân nông thôn nói riêng và nhân dân cả nước nói chung. Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng Nông thôn mới của Đảng và Nhà nước chính là cuộc vận động lớn để cộng đồng dân cư ở nông thôn đồng lòng xây dựng nông thôn từng bước phát triển “Từ ổn định, đến khá giả, giàu có, văn minh và hiện đại”. Một xã hội nông thôn: có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội từng bước hiện đại; cơ cấu kinh tế hợp lý, các hình thức tổ chức sản xuất tiên tiến; gắn nông nghiệp với phát triển công nghiệp, dịch vụ, phát triển nông thôn với đô thị văn minh; xây dựng xã hội nông thôn dân chủ, ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc; môi trường sinh thái tốt; an ninh trật tự được giữ vững; đời sống vật chất và tinh thần của người dân không ngừng được nâng cao theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Nông thôn mới, là nông thôn vừa bao hàm chức năng lịch sử vốn có, vừa có thuộc tính khác với nông thôn truyền thống, “Từng ấp, xã khu vực nông thôn khang trang, văn minh, sạch đẹp; kinh tế phát triển toàn diện, hiệu quả và bền vững; nông dân được đào tạo đầy đủ các mặt, giữ vai trò chủ thể của nông thôn mới”.

Với nhận thức trên, năm 2013 ngay sau khi có 15 xã đạt chuẩn nông thôn mới, tỉnh đã chủ động chủ trương ban hành Bộ tiêu chí nông thôn mới nâng cao là căn cứ cho UBND các xã đạt chuẩn nông thôn mới làm cơ sở để tiếp tục thực hiện nhằm giữ vững, duy trì và nâng cao các tiêu chí đã đạt, đảm bảo tính bền vững, thúc đẩy phong trào phát triển ở trình độ, chất lượng cao hơn. Bộ tiêu chí nông thôn mới nâng cao của tỉnh Đồng Nai đã qua 4 lần bổ sung, điều chỉnh, hiện Bộ tiêu chí, gồm: 19 tiêu chí và 53 chỉ tiêu, trong đó 23 chỉ tiêu có yêu cầu ở mức độ cao hơn và bổ sung 30 chỉ tiêu nhằm đáp ứng với thực tiễn đạt ra về yêu cầu phát triển nông thôn toàn diện, bền vững.

Thực hiện Bộ tiêu chí, bước đầu Đồng Nai đã có 26 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao. Bộ mặt nông thôn các xã đạt nâng cao tiếp tục đổi mới, cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội dần từng bước phát triển theo hướng đồng bộ, hiện đại: giao thông nông thôn đã xuất hiện những tuyến đường kiểu mẫu; hệ thống trường học được tiếp tục nâng cao từ đạt chuẩn cơ sở vật chất đến đạt chuẩn quốc gia; các trạm y tế được đầu tư cả về trang thiết bị cũng như nâng cao chất lượng khám và điều trị ban đầu (hiện 100% trạm y tế xã đều có bác sỹ về phục vụ); có nhiều mô hình hoạt động hiệu quả tự quản về ANTT trong khu dân cư (tiếng kẻng an ninh, camera an ninh, Quỹ doanh nhân với ANTT...); sản xuất nông nghiệp xuất hiện nhiều mô hình sản xuất công nghệ cao, nông nghiệp sạch, có mô hình cho giá trị sản xuất cao (mô hình vietgap trong cây bưởi từ 1,2 tỷ đồng đến 2 tỷ đồng/ha, cam quýt từ 800 triệu đồng đến 1,2 tỷ đồng/ha, nuôi tôm công nghệ cao từ 2,5 tỷ đồng đến 3 tỷ đồng/ha...), đời sống vật chất, tinh thần người nông dân được nâng cao, thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn năm 2018 đạt 51,59 triệu đồng/người, tăng hơn 2,1 lần so với đầu chương trình. Từ thực tế trên, có thể nói nông thôn mới kiểu mẫu của Đồng Nai, gắn trong thực hiện nông thôn mới nâng cao, nghĩa là trong quá trình xây dựng nông thôn mới nâng cao xuất hiện những chỉ tiêu, tiêu chí đạt nổi trội và tỉnh xem đây là kiểu mẫu từng lĩnh vực để triển khai nhân rộng. Vừa qua, tỉnh cũng đã tổ chức cuộc thi các mô hình nông thôn mới tiêu biểu nhất là mô hình tuyến đường “Sáng-xanh-sạch-đẹp”. Thực hiện Quyết định số 691/QĐ-TTg  của Thủ tướng Chính phủ về ban hành Bộ tiêu chí xã nông thôn mới kiểu mẫu, đến nay, Đồng Nai đang xây dựng Bộ tiêu chí kiểu mẫu của tỉnh (qua nhiều lần xin ý kiến và hội thảo, đến nay, Bộ tiêu chí đã được hoàn chỉnh trình UBND tỉnh ban hành). Về nguyên tắc xây dựng Bộ tiêu chí, tỉnh xác định: yêu cầu các tiêu chí chung phải cao hơn so với quy định của Trung ương và bổ sung các tiêu chí trên từng lĩnh vực theo yêu cầu phát triển đồng bộ, hiện đại và bền vững. Xã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu phải đảm bảo 03 yếu tố: (1) xã đã được công nhận xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao và giữ vững Bộ tiêu chí xã nông thôn mới nâng cao theo quyết định hiện hành; (2) đạt các tiêu chí chung; (3) đạt tiêu chí một trong những loại hình để công nhận kiểu mẫu. Qua đó, Bộ tiêu chí, gồm: 4 nhóm tiêu chí chung với 20 chỉ tiêu và 7 loại hình để công nhận kiểu mẫu với 21 chỉ tiêu.

 

Để thực hiện hiệu quả xây dựng nông thôn mới nâng cao và triển khai tổ chức thực hiện Bộ tiêu chí nông thôn mới kiểu mẫu, tỉnh đặt ra một số nhiệm vụ, giải pháp trong thời gian tới là:

- Tiếp tục thực hiện tốt công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức về nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Đẩy mạnh thực hiện hiệu quả các phong trào thi đua: “nông dân sản xuất giỏi”, “toàn tỉnh chung sức xây dựng nông thôn mới” gắn với cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”; xây dựng, tổng kết, nhân rộng các mô hình sản xuất, phát triển văn hóa-xã hội tốt ở từng địa phương.

- Thực hiện tốt cơ cấu lại ngành nông nghiệp, phát triển nông nghiệp toàn diện, theo hướng hiện đại, bền vững, phát triển mạnh các ngành công nghiệp, dịch vụ, đẩy mạnh thực hiện Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP), nhằm chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn, để công nghiệp, dịch vụ thực sự thúc đẩy trở lại cho phát triển nông nghiệp, nông thôn, nhất là công nghiệp chế biến. Thực hiện tốt các giải pháp giảm nghèo bền vững, theo hướng chuyển mạnh từ hỗ trợ trực tiếp, sang giải pháp tạo môi trường, cơ hội cho hộ nghèo phát triển sản xuất, cải thiện đời sống. Nâng cao khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu và năng lực phòng chống thiên tai.

- Đổi mới mạnh mẽ công tác giáo dục, y tế theo hướng chuẩn hóa, hiện đại; công tác đào tạo nghề, phù hợp với nhu cầu thực tiễn, gắn với các đơn vị sản xuất: doanh nghiệp, hợp tác xã, trang trại..., giải quyết việc làm cho lao động sau đào tạo.

- Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, nâng cao năng lực bộ máy quản lý Nhà nước; phát huy vai trò của MTTQ và các đoàn thể chính trị - xã hội, xã hội nghề nghiệp; vai trò người đứng đầu các tổ chức đảng, chính quyền và đoàn thể. Gắn với việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 6, xem xét, sắp xếp lại tổ chức, hệ thống bộ máy làm nông nghiệp, nông dân, nông thôn từ tỉnh đến cơ sở theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả.